Het orgaan van Jacobson is het reukorgaan van slangen en sommige hagedissen. Ook zoogdieren als katten, honden, olifanten en neushoorns hebben zo'n orgaan.

De wetenschappelijke naam van dit zintuig is het organum vomeronasale. Het orgaan is vergelijkbaar met de menselijke reuk- en smaakorganen neus en mond, omdat zowel de tong als een soort neusweefsel betrokken zijn bij het gebruik van dit orgaan.

De werking is per diergroep iets verschillend. Een zoogdier ademt lucht in en voert die langs het orgaan van Jacobson. Een reptiel daarentegen steekt de tong uit, waarop geurdeeltjes blijven plakken, en vervolgens stopt het de uiteinden van de tong in een holte en strijkt deze langs het orgaan van Jacobson, waar de opgenomen deeltjes worden herkend door gespecialiseerde receptoren. De reactie van het dier is afhankelijk van het type geur dat wordt opgevangen, prooien, soortgenoten en vijanden kunnen met behulp van dit orgaan worden onderscheiden. Wanneer een slang een interessante geur denkt op te pikken gaat de tong sneller werken, vandaar dat bijvoorbeeld een slang al snel kwispelt met de tong wanneer ze wordt verstoord. Het bewegen van de tong om geurdeeltjes op te pikken is tongelen.

Het orgaan van Jacobson is hierboven schematisch weergegeven; het betreft de kop van een slang.

Slangen en varanen hebben een gespleten tong. Dit geeft ze een veel grotere efficiëntie omdat ze met een gespleten tong beter in stereo kunnen ruiken. Ze kunnen dus waarnemen waar de geur sterker is.

Meer informatie: nl.wikipedia.org