Túpac Amaru (Thupaq Amaru in Quechua) (± 1537-1572) was de 18de en laatste inheemse leider van de Incastaat in Peru. Hij werd de opvolger van zijn broer Titu Cusi. Hij regeerde van 1571 tot zijn dood in 1572.

Na de Spaanse veroveringen op de Incastaat in de jaren dertig van de 16e eeuw stichtten een paar leden van de koninklijke familie een nieuwe onafhankelijke Incastaat in Vilcabamba. In 1911 stootte Hiram Bingham, de 'ontdekker' van Machu Picchu, op de overwoekerde resten maar hij schonk er weinig aandacht aan.

Vilcabamba werd gesticht door Manco Inca Yupanqui, de vader van de drie laatste Inca-heersers: zijn zonen Sayri Túpac (1544-1561), Titu Cusi Yupanqui (1561-1571) en tenslotte Túpac Amaru. In 1572 werd Túpac Amaru gevangen genomen door de Spanjaarden en publiekeljk onthoofd in Cuzco. Daarmee verdween het Incaleiderschapsysteem.

In 1780 was er de grote opstand van zijn naamgenoot Túpac Amaru II (echte naam: José Gabriel Condorcanqui). de opstand werd neergeslagen en de leider werd in 1781 gevierendeeld op de hoofdplaats in Cuzco, op dezelfde plek waar zijn naamgenoot was onthoofd.

Meer informatie: nl.wikipedia.org