Wie gebruikte in verband met de USSR voor het eerst de term 'IJzeren gordijn'?

De term IJzeren Gordijn voor een onoverbrugbare afscheiding tussen gebieden, werd waarschijnlijk voor het eerst gebruikt door de Belgische Koningin Elisabeth, voor de situatie die in 1915 tussen haarzelf en haar Duitse familie bestond. De woorden van de koningin-verpleegster reflecteerden een persoonlijk lot, maar ook een noodzakelijke belofte in een propagandaoorlog waarin de vijand per definitie monsterlijk was. Een 'IJzeren Gordijn' (of eiserner Vorhang) was een in Duitse theaters verplichte veiligheidsmaatregel die moest voorkomen dat een eventuele brand op het podium zich direct tot de zaal zou uitbreiden. Dergelijke branden kwamen vaak voor want het beschilderde doek waaruit decorstukken bestonden was uiterst brandbaar. In geval van brand op het podium werd een metalen scheidingswand tussen podium en zaal neergelaten die door brandweerlieden met water werd gekoeld. De term in de huidige betekenis, werd gemeengoed door een toespraak van de Britse staatsman Winston Churchill, die in de beroemd geworden Fultonspeech op 5 maart 1946 (toen hij al was opgevolgd door Attlee) waarschuwde tegen de zich aftekenende tweedeling van Europa. Er waren niet veel mensen die hem meteen geloofden en hij werd om zijn woorden aanvankelijk door velen verguisd; een paar jaar later bleek hoe juist hij de ontwikkelingen had ingeschat.